Mały leksykon slangu boulderowego

BUBBA–BRUSH  szczotka na długim uchwycie; zazwyczaj z przytwierdzoną rurką.  Używa się jej do szczotkowania i przedmuchiwania wyżej położonych chwytów.

BOULDEROWIEC  [ang. boulderer] wspinacz specjalizujący się w boulderingu.

CHEATER STONES  kamienie układane u podnóża problemu boulderowego w celu ułatwienia startu do wysoko położonych pierwszych chwytów. Przez wielu boulderowców stosowanie cheater stones jest uważane za nieetyczne.

CRASH PAD (inaczej: sketch pad lub bouldering mat) mata mająca na celu amortyzowanie zeskoków lub odpadnięć boulderowca. Zwykle umieszcza się ją pod najniebezpieczniejszym miejscem drogi (np. najwyżej położonym trudnym miejscem). Uważa się, że pierwowzory fabrycznie produkowanych mat powstały pod koniec lat 80-tych w Hueco Tanks. Zwykle były robione z około 5-centymetrowej warstwy gąbki z przyklejonym na wierzchu dywanem. Pierwszą matę „z prawdziwego zdarzenia” zaprojektowała (przy pomocy Johna Shermana) i wyprodukowała firma Kinneloa w 1993 roku. Pierwsza „profesjonalna” mata była już bardzo podobna  do dzisiejszych crash-padów – była grubsza i większa od dotychczas używanych, można ją było złożyć na pół i transportować na pasie ramiennym.

DYNAMICZNY RUCH (PRZECHWYT) (ang. dynamic movement – skr. dyno lub lunge) ruch wspinaczkowy, którego nie można przerwać w czasie jego trwania, zwykle poprzedzony „fazą rozpędu”. Oczywiście ruchy dynamiczne są często wykorzystywane w innych sportach wspinaczkowych, ale dla boulderingu  są „chlebem powszednim”. Niektórzy ideolodzy boulderingu (np. John Gill) upatrywali w ruchu dynamicznym konstytutywną cechę tej dyscypliny wspinania. Szczególnie charakterystyczne dla wspinania na małych formach są następujące techniki dynamiczne:

• –monostrzał  (ang. double dyno) równoczesne przechwycenie się dwoma rękami, często połączone z utratą styczności stóp ze skałą
• –strzały połączone (ang. linked dynamics)  technika ta ma miejsce wówczas, gdy przy kilku kolejnych dynamicznych przechwytach wspinacz wykorzystuje rozpęd ciała z poprzedniego ruchu. Prekursorem tej techniki był prawdopodobnie John Gill, który doprowadził ją do perfekcji na boulderach nieopodal Pueblo w stanie Colorado, do którego przeprowadził się w 1971 roku. Gill widział w niej przyszłość techniki wspinania na małych formach.
• swing start (zob. słown.)

DYWANIK (ang. carpet) zwykle kawałek starego dywanu lub wykładziny. Jest jednym z podstawowych elementów sprzętu boulderowca używanym w celu czyszczenia butów wspinaczkowych. Sprzęt najbardziej przydatny w tej dyscyplinie wspinania z powodu częstych zeskoków na ziemię i nagminne nie zdejmowanie butów pomiędzy kolejnymi „przystawieniami”do problemu.

FONTAINEBLEAU  (skr. BLEAU) największy i najsłynniejszy rejon boulderowy świata, nazywany „Mekką światowego boulderingu”. Znajduje się 50 km na południe od Paryża nieopodal niewielkiego miasta o tej samej nazwie. Początki działalności wspinaczkowej w tym rejonie sięgają początku wieku. Wówczas wspinacze z Club Alpin Francais ćwiczyli tutaj głównie wspinaczkę hakową. Pierwszym pokoleniem traktującym poważnie wspinanie w lesie Fontainebleau byli wspinacze działający tutaj w latach trzydziestych. Najważniejszym przedstawicielem tego pokolenia był świetny alpinista i twórca pierwszego „prawdziwego” buta wspinaczkowego Pierre Allain. W 1946 roku wspinacze z Bleau zaczęli wydawać swoje pisemko „Le Bleusard” (słowo określające wspinacza tego rejonu). Pod koniec lat 40-tych jeden z redagujących  „Le Bleausard” wspinaczy Fred Bernick zaczął oznaczać trudności boulderów za pomocą różnokolorowych strzałek i układać je w obwody (zob. obwody). Dziś w lesie Fontainebleau znajduje się kilkaset obwodów i kilkadziesiąt tysięcy problemów.

GANG SPOTTING „spotowanie” wspinającego się wspinacza przez kilka osób na raz, przy którym każdy z asekurantów ma swoje zadanie do wykonania (np. każdy z nich ma amortyzować upadek wspinającego się w innym miejscu).

HIGH RISK BOULDERING (inaczej: highballing lub high bouldering)  „bouldering wysokiego ryzyka”, odmiana boulderingu, w której o klasie problemu decyduje ryzyko związane z jego pokonaniem. Problemy zaliczane do „boulderingu wysokiego ryzyka” znajdują się na wysokich – jak na tą dyscyplinę wspinania  – formach skalnych i/lub oferują niebezpieczne „lądowiska” (zob. landings).  Specyficzna etyka tej odmiany boulderingu zabrania „patentowania” drogi na wędkę.

HUECO TANKS  [czyt. łejko] rejon w  amerykańskim stanie Teksas, położony na pustyni 30 mil na wschód od El Paso.  Nazywany „świątynią amerykańskiego boulderingu” i „najlepszym rejonem boulderowym na Zachodniej Półkuli”. Miejsce narodzin jednej z dwóch najpopularniejszych skal trudności problemów boulderowych – skali V, którą po raz pierwszy wykorzystał największy eksplorator rejonu John Sherman w swoim przewodniku Hueco Tanks A Climber’s and Boulderer’s Guide. „Złoty okres wspinania w Hueco” przypadł na koniec lat osiemdziesiątych i pierwsze lata dziewięćdziesiąte. Obecnie rejon jest częściowo zamknięty w celu ochrony unikatowych zabytkowych malowideł indiańskich i unikalnego pustynnego ekosystemu.

Rodzaj charakterystycznego dla skały tego rejonu chwytu w kształcie dużej i obszernej dziury z krawędzią jest obecnie powszechnie nazywany w angielskiej nomenklaturze wspinaczkowej „hueco”.

KALAFONIA zob. pof

LANDING  (prop. lądowisko) miejsce, w którym „ląduje” wspinacz po zeskoku lub odpadnięciu z danego miejsca problemu boulderowego. Niekorzystnie ukształtowane lądowiska (ang. bad landings) (usłane głazami, strome zbocza itp.) są charakterystyczne dla „boulderingu wysokiego ryzyka” (zob. high risk bouldering). Jakość lądowiska zazwyczaj pogarsza się przy dużej popularności danego problemu. Dzieje się tak zwłaszcza, gdy próbujący go wspinacze nie używają crash-padów.  Z tego powodu, używanie mat jest polecane nie tylko ze względu na bezpieczeństwo boulderowca, ale również z powodów „ekologicznych”.   

MANTLA (ang. mantel)  technika polegająca na wyporze na rękach przy wyjściu na szczyt głazu. Jako że duża część problemów boulderowych kończy się wyjściem na szczyt głazu, można ją uznać za najbardziej charakterystyczną dla wspinania na małych formach. W dzisiejszej wspinaczce skałkowej jest używana stosunkowo rzadko, głównie przy wejściach na półki.

OBWODY BOULDEROWE (fr. circuit d’escalade) charakterystyczna dla Fontainebleau seria kolejno ponumerowanych problemów boulderowych o podobnych trudnościach technicznych.  Idea obwodów boulderowych powstała za sprawą Freda Bernicka w 1947 roku. W  celu rozróżnienia trudności problemów malował pod nimi małe strzałki, których kolory były przypisane poszczególnym stopniom trudności. Wówczas wpadł także na pomysł zestawiania problemów o podobnych trudnościach technicznych w obwód. Wspinacz robiący obwód jest kierowany do kolejnych problemów o interesującej go klasie za pomocą strzałek pokazujących, gdzie i w jakiej odległości znajduje się kolejna przystawka. Przy kolejnych strzałkach zwróconych do góry znajdują się cyfry oznaczające kolejny numer boulderu w obwodzie. Jeden obwód składa się z minimum 30 do ponad 100 przystawek. Litera D (fr. depart) oznacza miejsce rozpoczęcia obwodu zaś A (fr. arrivee) – jego koniec.

Pomysł Bernicka padł na korzystny grunt i szybko liczba obwodów zaczęła rosnąć ( przykładowo z 15 w 1955 roku  do około 60 w 1965). Dziś znajduje się w Bleau kilkaset obwodów, na które składa się kilkanaście tysięcy problemów.

POF (inaczej: kalafonia) żywica naturalna używana w celu zwiększenia przyczepności rąk na skale. Na pomysł wykorzystania kalafonii wpadli wspinacze wchodzący w skład powojennego pokolenia działającego w Fontainebleau.. Początkowo – podobnie jak dziś magnezję – noszono kalafonię w woreczkach. Później zaczęto ją owijać w kawałek tkaniny. Po uderzeniu zawiniątka mikroskopijny pyłek wydobywał się na zewnątrz i w ten sposób można było pokryć nim skałę lub ręce wspinacza. Z powodu wydawania charakterystycznego dźwięku przy uderzaniu zawiniątka o skałę, zaczęto go nazywać popof lub pof (która to nazwa funkcjonuje do dzisiaj). Kalafonia jest do dzisiaj używana w Fontainebleau i w niektórych europejskich rejonach boulderowych. W wielu innych istnieje nieoficjalny zakaz używania tej substancji (w Ameryce w ogóle nie jest akceptowana). Powodem ograniczeń w wykorzystywaniu kalafonii jest jej niszczący wpływ na skałę. Przy częstym jej używaniu powstaje na chwytach charakterystyczna„glazura”, która sprawia, że ich utrzymanie bez kolejnego zastosowania pof jest znacznie trudniejsze.

POWER SPOTTING  (propozycjapolskiego odpowiednika: odciążanie) podtrzymywanie wspinacza przez asekurującego i „odejmowanie” mu części ciężaru ciała. Polega na stopniowym zmniejszaniu pomocy, aż wreszcie wspinający się jest w stanie samodzielnie zrobić ruchy. O ile jest to typowe i polecane ćwiczenie przy pokonywaniu „przystawek” na sztucznych ścianach, o tyle na „prawdziwych” problemach w skale taka strategia jest przez niektórych uważana za kontrowersyjną. Problem boulderowy jest najczystszą formą problemu skalnego i jako taki nie ma się czym „bronić” przed wspinaczem. Dlatego uważa się, że postępowanie boulderowca powinien cechować swego rodzaju minimalizm  w środkach pomocniczych, jakie może użyć w celu pokonania.   

RUN AND JUMP  (prop. start z dobiegu)  charakterystyczna dla boulderingu technika polegająca na dobiegnięciu do problemu i wykorzystaniu pędu ciała do wykonania pierwszych ruchów w skale. Typowa przede wszystkim dla rejonów obfitujących w bardzo połogie  ściany (np. Joshua Tree w USA).

SIT DOWN START startowaniez „niskiej pozycji”, jak najbliżej ziemi. Pozwala na wykonanie większej liczby przechwytów na małym „kawałku skały”, jakim jest zazwyczaj problem boulderowy. Liczne problemy posiadają dwie wersje: łatwiejszą, w którą wchodzi się normalnie, z pozycji stojącej i trudniejszą – z wykorzystaniem „niskiego startu”.  

SKALE BOULDEROWE obecnie najbardziej rozpowszechnione są dwie skale trudności problemów boulderowych – amerykańska skala V (aktualnie V0-V15) i skalę Fb rodem z Fontainebleau (aktualnie 6a-8c). Brytyjczycy stosują niekiedy „przemianowaną” skalę V czyli skalę B (po raz pierwszy zaproponował ją Allen Williams w wydanym w 1994 roku przewodniku Bouldering Guide to the Peak).  

SPOTTING  asekuracja wspinającego  się partnera za pomocą rąk. Sztuka dobrego „spotowania” nie polega na łapaniu lecącego partnera. Głównym zadaniem asekuranta jest ochrona głowy robiącego przystawkę partnera oraz sprawienie, aby wylądował jak najbezpieczniej (może to polegać to na „skierowaniu” lecącego na crash pada lub bezpieczniejsze „lądowisko” lub też częściowe zamortyzowanie energii upadku)  

SWING START  (prop. start z wybicia)  Wykorzystywana na problemach o słabo urzeźbionych startach. Może polegać na:

• uchwyceniu pierwszego chwytu i wybiciu się z obu nóg do kolejnych
• uchwyceniu pierwszego chwytu ze wstawieniem jednej stopy na wysoko położony stopień i wybiciu się z postawionej na ziemi nogi
• doskoczeniu do pierwszego chwytu po wyskoku obunóż z ziemi

Mimo że jest to skuteczna i efektowna technika i była (i jest) stosowana przez wielu mistrzów boulderingu (była jedną z ulubionych technik Johna Gilla), wielu boulderowców przy rozwiązywaniu problemu stawia sobie za cel postawienie obu stóp na skale.